Athbhreithniú ón bPríomhfheidhmeannach

Tháinig méadú mór ar allmhairí agus ar onnmhairí, rud a léirigh feidhmíocht dhearfach ghinearálta an gheilleagair le linn na bliana.

Eamonn O’Reilly -
Príomhfheidhmeannach

Athbhreithniú Trádála Phort Bhaile Átha Cliath

In 2016, d’fhás na líonta go dtí 34.9m tona, méadú 6.3% ar an mbliain roimhe sin. Seasann an fás iolraithe do na ceithre bliana seo caite ag 24.7% agus tá na líonta iomlána tréchuir ceithre mhilliún tona (12.9%) níos airde anois ná mar a bhí siad in 2007 roimh an cor chun donais eacnamaíoch.

Tháinig méadú mór ar allmhairí agus ar onnmhairí, rud a léirigh feidhmíocht dhearfach ghinearálta an gheilleagair le linn na bliana.

‘000 olltonaí

2016

2015

% athrú

Allmhairí

20,745

19,549

6.1%

Onnmhairí

14,184

13,289

6.7%

Iomlán

34,929

32,838

6.3%

Tá forlámhas méadaitheach ag móid aonadaithe (82.5% ar an iomlán i dteannta a chéile) ar ár ngnó. B’ionann iad agus 76.9% den olltonnáiste iomlán deich mbliana ó shin.

‘000 olltonaí

2016

2015

% athrú

Róró

22,484

21,191

6.1%

Lóló

6,328

5,960

6.2%

Bulcleacht

4,017

3,857

4.1%

Bulcsholad

2,053

1,780

15.3%

Briseadh Builc

47

50

(6.0%)

Iomlán

34,929

32,838

6.3%

Aonadaithe

28,812

27,151

6.1%

Neamhaonadaithe

6,117

5,687

7.6%

Tharla an chuid is mó den fhás in 2016 (80%) i móid aonadaithe níos mó (d’fhás siad 6.1%).

Ach bhí ráta fáis níos airde (7.6%) ag na móid neamhaonadaithe níos lú.

Aonadaithe

1,661

79.4%

Neamhaonadaithe

430

20.6%

Iomlán

2,091

100.0%

Tháinig méadú 7.6% go dtí 944,531 aonad ar líon aonad róró na bliana agus tháinig méadú 8.1% go dtí 663,732 aonad ar líon na n-aonad coibhéise fiche troigh lóló. Is é Baile Átha Cliath an port lastais aonadaithe is mó in Éirinn agus an port is mó fás, agus mhéadaigh ár gcion de líonta iomlána uile-Éireann go dtí 50.0% (2015: 49.3%) i gcás róró agus go dtí 56.6% (2015: 54.9%) le haghaidh lóló.

2016

2015

% athrú

Aonaid róró

944,531

877,826

7.6%

Aonaid choibhéise fiche troigh lóló

663,732

614,226

8.1%

D’fhás líonta Feithiclí Trádála 2.0% go dtí 104,185 aonad, i ndiaidh na bliana 2015 inar fhás líonta go mór (25.8%). Táscaire eile atá anseo go bhfuil feabhas ag teacht ar an ngeilleagar intíre.

Sa Bhulcearnáil, tháinig méadú 4.1% ar Bhulcleacht (beagnach gach táirge peitriliam) agus méadú 15.3% ar Bhulcsholad. Méaduithe ar allmhairí agus onnmhairí táirgí stroighne ba chúis leis na méaduithe sin den chuid is mó.

D’fhás an ghné turasóireachta dár ngnó de bheagán: tháinig méadú 0.9% go dtí 1.8m ar líon na bpaisinéirí bád farantóireachta agus tháinig méadú 1.0% go dtí 0.5m ar líon na bhfeithiclí turasóirí.

D’fhás an turasóireacht turas mara go mór in 2016 nuair a thug 109 long chrúsála cuairt ar an bPort, is é sin méadú 17.2% ar an mbliain roimhe.

2016

2015

%

Líon na long crúsála a thug cuairt ar an bport

109

93

17.2%

Paisinéirí agus an criú

159,124

148,891

6.9%

Olltonnáiste comhiomlán

4,354,130

4,352,753

0.0%

Feidhmíocht Airgeadais in 2016

Soláthraí bonneagair is ea Cuideachta Poirt Bhaile Átha Cliath nach nglacann ach páirt an-bheag i ngníomhaíochtaí oibríochtúla. Mar sin, tá mórthionchar oibríochtúil againn agus bímid ag súil leis go spreagfar leibhéil ioncaim agus brabúis go díreach le méaduithe ar líonta.

Le linn 2016, bunaithe ar mhéadú 6.3% ar líonta, d’fhás ár n-ioncam 5.1% ó €77.7m go dtí €81.6m. Ba láidir an méadú ioncaim in 2016 go háirithe nuair a smaoinítear gur stopadh de chion de bhrabúis dholascéim an Nascbhóthair Thoir a thabhairt don Chuideachta ag deireadh na bliana 2015. Gan an Nascbhóthar Thoir a chur san áireamh, tháinig bunmhéadú 7% ar ioncam in 2016.

B’ionann na costais iomlána oibríochtúla agus €36.6m san dá bhliain. Mar chuid den tsuim sin, tháinig méadú €1.4m ar chostais dímheasa ó €7.2m in 2015 go dtí €8.6m in 2016, rud a léiríonn bonn níos airde sócmhainní seasta na Cuideachta toisc a chlár leanúnach infheistíochta caipitil. Rinneadh an muirear dímheasa níos airde a fhritháireamh le laghdú €1.9m ar an muirear cistithe phinsean mar thoradh ar sheanchreidmheas seirbhíse a tháinig chun cinn in 2016 tar éis do thionchar an tobhaigh phinsin ar bhaill ghníomhacha an chiste a bheith curtha i bhfeidhm.

Is ionann an t-ioncam oibriúcháin eile in 2016 agus €519,000. Baineann €350,000 le méadú ar luacháil réadmhaoin infheistíochta na Cuideachta, “P5”, atá lonnaithe i bPáirc Gnó Rinn an Oirthir. Is ionann an brabús ar dhiúscairt sócmhainní in 2016 agus €169,000 agus baineann sé le diúscairt gléasra agus trealaimh ilghnéithigh.

B’ionann an tsuim chomparáideach i leith ioncaim oibriúcháin eile in 2015 agus €1.8m (€800,000 i leith méadaithe ar luacháil réadmhaoin infheistíochta P5 agus €1m i leith cistí deontais a fuarthas ón AE i leith staidéir a bhaineann le Tionscadal Athfhorbartha Bháisín Alexandra).

Mar thoradh ar an méid thuasluaite, tháinig méadú €2.6m (6.1%) ar bhrabús oibriúcháin na Cuideachta ó €42.9m in 2015 go dtí €45.6m in 2016.

€’000

2016

2015

% athrú

Láimhdeachas

81,633

77,674

5.1%

TRÚCDA

53,642

49,306

8.8%

Brabús oibriúcháin

45,554

42,941

6.1%

Brabús roimh cháin

45,082

41,924

7.5%

Brabús i ndiaidh cánach

39,040

36,372

7.3%

Mar sholáthraí bonneagair a bhfuil riachtanais mhóra caiteachais chaipitil díreach os a chomhair, is príomhbhearta iad giniúint airgid thirim, Toradh ar Caipiteal a Úsáidtear agus glanfhiachas chun cur le neart an ghnó.

Le linn 2016, tháinig méadú 8.8% go dtí €53.6m, mar a thaispeántar thíos, ar thuilleamh roimh ús, cánacha, dímheas agus amúchadh (TRÚCDA).

€’000

2016

2015

Brabús oibriúcháin

45,554

42,941

Dímheas agus amúchadh sócmhainní seasta

9,082

7,654

Amúchadh deontas caipitiúil

(475)

(489)

Athluacháil mhaoin infheistíochta

(350)

(800)

Brabús ar dhiúscairt sócmhainní seasta

(169)

-

TRÚCDA

53,642

49,306

Thairis sin, tháinig laghdú ar an Toradh ar Chaipiteal a Úsáidtear (TACÚ) ó 14.4% in 2015 go dtí 13.9% in 2016. Léiríonn sé sin leibhéal Caiteachais Chaipitil níos airde de €44.2m in 2016, i gcomparáid le €17m in 2015.

Ó ionchorpraíodh an Chuideachta i 1997, ba é ár gcaiteachas bliantúil caipitil ar an meán ná €20m. Tháinig laghdú mór ar an tsuim sin thar thréimhse cúig bliana ó 2010 go dtí 2014 nuair nár caitheadh ach €10m in aghaidh na bliana ar an meán. Tá méadú suntasach tagtha ar leibhéal an chaiteachais chaipitil le dhá bhliain anuas, toisc ár gclár ilbhliantúil infheistíochta a bheith á chur chun cinn faoin Máistirphlean 2012-2040.

Tá staid láidir airgid ag an gCuideachta go fóill, agus b’ionann a glan-iarmhéid airgid ag deireadh na bliana agus €3.0m, tar éis d’infheistíocht chaipitil shuntasach de €58.3m a bheith déanta le linn na bliana.

€m

2016

2015

Airgead tirim (taiscí gearrthéarmacha san áireamh)

38.0

70.1

Iasachtaí

(35.0)

(35.0)

Glan-iarmhéid airgid

3.0

35.1

Tá fáil ag an gCuideachta ar áis fhadtéarmach fiachais €100m de chuid an Bhainc Eorpaigh Infheistíochta agus déanann an áis sin, agus áiseanna gearrthéarmacha fiachais de €50m (a bhfuil €35m de tarraingthe anuas faoi láthair), deimhin de gur mhór an teann dúinn leanúint de chlár leanúnach na hinfheistíochta riachtanaí caipitil a chur i bhfeidhm in 2017 agus ina dhiaidh sin. I mí an Mhárta 2017, chuir an Chuideachta áis nua iasachta i bhfeidhm in ionad na háise reatha fiachais €50m.

Imeachtaí le linn na Bliana

Le linn 2016, fuaireamar ceadanna riachtanacha breise chun Tionscadal Athfhorbartha Bháisín Alexandra (“ABA”) a chur chun cinn agus cuireadh tús leis an obair sin.

Ina theannta sin, leanamar orainn ag déanamh tailte sa Phort a athfhorbairt chun limistéir bhreise a chur ar fáil, limistéir ina stórálfar lastais iompair ónár ngnóthaí róró agus lóló atá ag fás go tapa.

Thairis sin, cheannaíomar láithreáin a chumhdaíonn 44 heicteár, 14km ón bPort, chun éascaíocht a dhéanamh ar fhorbairt thodhchaíoch Phort Intíre Bhaile Átha Cliath. Freastalóidh Port Intíre Bhaile Átha Cliath ar ghníomhaíochtaí nach príomhghníomhaíochtaí iad a bhaineann leis an bport, a bhfuil sé beartaithe againn iad a bhogadh ó Phort Bhaile Átha Cliath chun úsáid thailte an phoirt a uasmhéadú maidir le stóras iompair lastais.

Ar deireadh, i mí na Nollag, d’fhaomh an Bord clár caipitil deich mbliana a bhfuil luach €600m air ina dtugtar le chéile Tionscadal ABA agus forbairt Phort Intíre Bhaile Átha Cliath.

An Dealramh atá ar Ghnóthaí le haghaidh 2017

I gcomhthéacs ráta fáis de 25% sna ceithre bliana go dtí 2016, déanfaimid athbhreithniú ar ár Máistirphlean le linn 2017. Breathnófar san athbhreithniú sin ar an bhfoshuíomh cuí fáis phleanála don todhchaí, agus aithneofar ann roghanna forbartha bonneagair ar féidir leo freastal ar an bhfás sin.

I measc na roghanna sin tá forbairt roinnt tionscadal ar Leithinis an Phoill Bhig, lena n-áirítear i gCrios Forbartha Straitéisí Iarthar an Phoill Bhig, a bunaíodh ag an Rialtas in 2016.

Tar éis an vóta Breatimeachta sa RA an bhliain seo caite, caithfimid forbairt an Phoirt a phleanáil chun freastal ar na rialuithe teorann a d’fhéadfadh gníomhaireachtaí éagsúla Stáit a thabhairt isteach, Custaim san áireamh.

Mar chríoch, tar éis Rialachán na Seirbhísí Poirt a cheadú faoin dlí AE, a bheidh feidhm leis ó mhí an Mhárta 2019 ar aghaidh, aithneoimid le linn 2017 cén tionchar a d’fheadfadh a bheith ag an Rialachán sin ar an bPort.

Eamonn O’Reilly

Príomhfheidhmeannach

31 Márta 2017